Choroby dotykające psychikę mogą w taki sam sposób uczynić pacjenta niezdolnym do pracy, jak te dotyczące ciała fizycznego. Zwolnienie lekarskie od psychiatry jest więc w pełni zasadne, jednak ze względu na liczne nadużycia stało się powodem kontroli ze strony ZUS. Poznaj, jakie masz prawa i obowiązki, przebywając na L4 od psychiatry.
Zwolnienie od psychiatry coraz częstsze
Jeszcze kilka lat temu zwolnienia lekarskie od psychiatry nie były często spotykane, natomiast w samym 2023 roku polscy psychiatrzy wystawili ponad 1,4 mln L4. Skąd ta zmiana? Przyczyny są dwie:
- wzrost świadomości społecznej – dziś zdecydowanie więcej osób korzysta ze wsparcia psychologów i psychiatrów, dbając o swoją psychikę,
- w dobie e-zwolnień pracodawca nie widzi, jaki lekarz wystawił L4 – dzięki temu pracownicy czują się pewniej i bezpieczniej.
Na zwolnieniu lekarskim pacjent ma prawo przebywać 182 dni w roku. Po tym czasie pracownikowi może przysługiwać świadczenie rehabilitacyjne, maksymalnie na okres 12 miesięcy. Przy czym lekarz może wystawić zaświadczenie maksymalnie 3 dni wstecz, o ile uzna to za stosowne.
Co można robić na zwolnieniu od psychiatry?
Okres przebywania na zwolnieniu lekarskim powinien być poświęcony regeneracji, która umożliwia powrót do zdrowia. Choroby psychiczne różnią się jednak od fizycznych tym, że nie zawsze widoczne są na pierwszy rzut oka. Ponadto nie wymagają leżenia, długotrwałego odpoczynku ani nawet stałego przebywania w domu. Najczęściej L4 od psychiatry wystawiane jest z kodem 2, a więc “pacjent może chodzić”. Otrzymując takie zwolnienie, możesz:
- spacerować,
- wyprowadzać psa na spacer,
- odprowadzać dzieci do i ze szkoły,
- spotkać się ze znajomymi,
- wyjść do kina, teatru,
- brać udział w obrzędach religijnych.
Oczywiście, pacjent powinien brać udział w psychoterapii, jeśli została ona zlecona.
Wyjazd na wakacje na L4 od psychiatry
Szeroki katalog uprawnień, jaki przysługuje pacjentom leczącym się psychiatrycznie, powoduje, że coraz częściej pojawia się też pytanie o urlop. Czy możliwy jest wyjazd na wakacje na L4 od psychiatry? Tak, jednak musisz pamiętać, by podać w ZUS adres, pod którym będziesz przebywał. Ze względu na to, że organ rentowy kwestionuje tego typu wyjazdy, warto udać się do lekarz po zaświadczenie o braku przeciwwskazań. Powinien on zawierać informację na temat tego, że wyjazd jest wskazany celem poprawy stanu zdrowia. Pamiętaj, że czym innym jest wyjazd regeneracyjny, a czym innym zaplanowany urlop. Wakacje w terminie, w którym od dawna planowałeś dłuższy wypoczynek, a szef nie dał Ci urlopu, wzbudzą podejrzenie.
Czego nie można robić na L4 od psychiatry?
Będąc na L4 od psychiatry, nie możesz wykonywać pracy zawodowej ani prowadzić działalności gospodarczej. Wszelkie tego rodzaju działania mogą spowodować cofnięcie zasiłku chorobowego. Ponadto nie możesz podejmować zbyt intensywnych aktywności. Zwolnienie od psychiatry, choć dopuszcza podróżowanie, nie powinno skłaniać do “wakacji pod palmami”. Jeszcze raz podkreślam, że czym innym jest wyjazd nad morze z zalecenia lekarza, a czym innym będą wakacje all inclusive w zatłoczonym kurorcie, na które nie otrzymałeś “pozwolenia”.
Zwolnienie lekarskie od psychiatry – co może ZUS, a co pracodawca?
Przebywając na zwolnieniu, które wystawił psychiatra, musisz liczyć się z ewentualną kontrolą ze strony ZUS lub pracodawcy. Mają oni prawo sprawdzić, czy wykorzystujesz je zgodnie z przeznaczeniem. Przy czym, jak wspomniano, nie musisz stale przebywać w domu. Kontrole mają na celu sprawdzenie na przykład czy w domu nie odbywa się generalny remont, nie prowadzisz spraw firmowych lub nie wykonujesz pracy na rzecz innego pracodawcy i zamiast urlopu, wybierasz zwolnienie lekarskie od psychiatry. Kontrola ZUS najczęściej dotyczy zwolnień długoterminowych.
Kiedy ZUS może odebrać zasiłek chorobowy?
ZUS ma prawo podważyć prawo do zasiłku chorobowego, jeśli ubezpieczony wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z przeznaczeniem. W przypadku L4 od psychiatry ZUS może też wezwać na kontrolę, podczas której lekarz orzecznik ocenia stan zdrowia pacjenta i zasadność wystawienia zwolnienia. Co w szczególności wzbudza podejrzenie? Kontroli mogą spodziewać się osoby, które:
- otrzymują zwolnienie od różnych lekarzy na krótki okres,
- nie korzystają ze zwolnienia zgodnie z przeznaczeniem (wyjeżdżają na wakacje bez zgody lekarza, uczestniczą w imprezach masowych, publikują zdjęcia w mediach społecznościowych dokumentujące ciągły udział w imprezach i wydarzeniach),
- pracują na etacie i jednocześnie prowadzą działalność gospodarczą,
- pracują na więcej niż jednym etacie.
Pamiętaj, że od decyzji ZUS możesz się odwołać. Jeśli organ rentowy zakwestionował prawo do zasiłku, skontaktuj się z prawnikiem. Po przeanalizowaniu Twojej indywidualnej sytuacji pomoże Ci walczyć o świadczenie.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 13.02.2025 r.
