Śmierć bliskiej osoby wiąże się z koniecznością dopełnienia formalności spadkowych. Nie wystarczy zostać powołanym do dziedziczenia, czy to z mocy testamentu, czy ustawy, aby móc swobodnie dysponować majątkiem zmarłego. Jako spadkobierca musisz też posiadać akt poświadczenia dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Uzyskanie pierwszego dokumentu jest możliwe, jeśli wszyscy spadkobiercy stawią się w tym samym terminie u notariusza. W sprawach spornych należy natomiast złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.
Czym jest wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Samo znalezienie się w kręgu osób uprawnionych do spadku po zmarłym nie wystarczy, by móc swobodnie dysponować odziedziczonymi składnikami majątku. W tym celu trzeba posiadać stosowny dokument. Może być to akt poświadczenia dziedziczenia, który sporządza notariusz. Aby jednak mógł to zrobić, wszyscy spadkobiercy muszą stawić się w kancelarii notarialnej w tym samym terminie. Czasami nie jest to możliwe ze względów praktycznych, dlatego drugim dokumentem jest postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydawane przez sąd. Występując o niego, należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, którego przygotowaniem może zająć się doświadczony prawnik.
Gdzie i kiedy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić wcześniej, niż po upływie 6 miesięcy od jego otwarcia, tzn. śmierci spadkodawcy. Ograniczenie to nie obowiązuje jedynie w przypadku, gdy wszyscy spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Ustawodawca nie określa natomiast górnej granicy czasowej, w której należałoby złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Przeciwnie, można to zrobić nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy. Wniosek składamy do sądu rejonowego właściwego dla miejsca ostatniego zwykłego pobytu zmarłego. Jeśli nie można go ustalić, wniosek należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca położenia majątku spadkowego lub jego części. W sytuacji, gdy nie jest możliwe spełnienie ww. kryteriów, wniosek o stwierdzenie nabycia spadku rozpatruje sąd rejonowy dla m. st. Warszawy. Jeśli nie wiesz, do jakiego sądu złożyć dokumentację, skorzystaj ze wsparcia prawnika.
Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien zawierać następujące elementy:
- dane stron i zmarłego,
- dane znanych Ci spadkobierców (nie ma obowiązku wymieniania wszystkich, którzy zostali powołani do dziedziczenia),
- dane zapisobiorców – jeśli został sporządzony testament,
- opisy przedmiotów zapisów – jeśli został sporządzony testament.
Ponadto do wniosku dołącz następujące dokumenty (w zależności od charakteru sprawy):
- odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- odpisy aktów urodzenia spadkobierców,
- odpis aktu małżeństwa,
- odpisy aktów urodzenia innych członków rodziny (jeśli spadkobiercami są dalsi krewni),
- testament,
- inne dokumenty wskazujące na krąg osób uprawnionych do dziedziczenia.
Opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł. Jednocześnie należy uiścić opłatę w wysokości 5 zł za wpis do rejestru spadkowego.
Jak uzyskać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku inicjuje postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. W jego toku sąd z urzędu bada krąg osób uprawnionych do dziedziczenia. Na rozprawę wzywani są: wnioskodawca oraz wszyscy wskazani we wniosku spadkobiercy, zarówno ustawowi, jak i testamentowi.
Kiedy warto wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku?
Postępowanie sądowe często zniechęca spadkobierców do składania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. W pewnych przypadkach takie rozwiązanie jest jednak korzystne, w czasami nawet konieczne. Zobrazujmy to na przykładach.
Przykład 1:
Joanna odziedziczyła po ojcu mieszkanie, a jej siostra Krystyna została powołana do dziedziczenia oszczędności. Kobiety mieszkają w dwóch różnych miastach: Joanna w Katowicach, a Krystyna w Gdańsku, przez co nie potrafią porozumieć się w kwestii wizyty u notariusza. Joanna chciałaby jak najszybciej sprzedać nieruchomość, dlatego rozwiązaniem jest wystąpienie do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Może to zrobić najwcześniej po upływie 6 miesięcy od śmierci ojca.
Przykład 2:
Mateusz i jego siostra Karolina są jedynymi spadkobiercami po zmarłej matce, która nie pozostawiła po sobie testamentu. Rodzeństwo nie potrafi porozumieć się w kwestii podziału majątku, dlatego każdy z nich może wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
Jak łatwo zauważyć, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku znajduje zastosowanie zwłaszcza w sytuacjach, gdy strony nie chcą lub nie mogą stawić się jednocześnie w kancelarii notarialnej w wyznaczonym terminie lub gdy nie ma między nimi zgody w zakresie podziału majątku. Pamiętajmy, że sprawy spadkowe bywają o wiele bardziej skomplikowane. Powyższe przykłady zostały w znacznym stopniu uproszczone, jednak w praktyce do dziedziczenia może zostać powołany znacznie szerszy krąg osób. Innym powodem, dla którego spadkobiercy decydują się złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, są niższe koszty. Sporządzenie przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się z koniecznością uiszczenia taksy notarialnej. Dla osób, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, postępowanie sądowe wydaje się najlepszym rozwiązaniem. Wadą jest oczywiście dłuższy czas oczekiwania na otrzymanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, które umożliwia dysponowania odziedziczonymi składnikami majątku.
Podsumowanie
Spadkobierca może samodzielnie sporządzić wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, jednak warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika. Profesjonalnie przygotowany dokument, zawierający niezbędne informacje oraz załączniki, pozwala skrócić czas postępowania o stwierdzenie nabycia spadku w takim sensie, że wnioskodawca nie zostanie wezwany do uzupełnienia braków.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 08.01.2025 r.
