Podział majątku najczęściej ma miejsce przy rozwodzie lub separacji. Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między żoną a mężem powstaje wspólność majątkowa, a tym samym zaczynają oni gromadzić majątek wspólny. Przy rozwodzie co do zasady każdemu z nich powinna przypaść połowa majątku, jednak warto zwrócić uwagę na pewne niuanse, których pominięcie może uczynić Cię stratnym.
Jak dokonać podziału majątku po rozwodzie?
Podział majątku po rozwodzie można przeprowadzić na dwa sposoby: polubownie lub na drodze sądowej. Podział polubowny odbywa się w drodze negocjacji z małżonkiem, a wieńczy go podpisanie spisanie umowy w formie aktu notarialnego. Zalety polubownego podziału majątku to:
- oszczędność czasu,
- możliwość elastycznego zarządzania poszczególnymi dobrami,
- możliwość zatrzymania najpotrzebniejszych dóbr.
Wadą jest natomiast konieczność wypracowania porozumienia, co bywa trudne zwłaszcza w przypadku małżonków rozstających się w nieprzyjacielskich stosunkach.
Podział majątku po rozwodzie na drodze sądowej trwa dłużej i wymaga dokonania przez sąd oceny, któremu małżonkowi przypadną poszczególne elementy składowe. Postanowienie sądu w tym zakresie może nie być satysfakcjonujący, dlatego mimo trudności, warto wraz z pomocą prawnika dążyć do wypracowania porozumienia.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
Majątek wspólny małżonków to mienie, które zgromadzili oni w czasie trwania małżeństwa. W jego skład wchodzą:
- dochody z pracy zarobkowej,
- dobra ruchome,
- nieruchomości,
- prawa,
- papiery wartościowe,
- inwestycje.
Przepisy wyróżniają też kategorię majątku osobistego, w skład którego wchodzą w szczególności:
- przedmioty osobiste,
- dobra nabyte z tytułu dziedziczenia lub darowizny na rzecz jednego z małżonków,
- prawa majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa.
W praktyce granica między majątkiem osobistym a majątkiem wspólnym bywa cienka, dlatego, ustalając, co wchodzi w skład poszczególnych, warto skonsultować się z prawnikiem.
Przykład:
Agata i Jan chcą podzielić przy rozwodzie majątek, w skład którego wchodzą oszczędności w kwocie 100 000 zł, mieszkanie dwupokojowe w Warszawie, dwa samochody: 5-letni i 15-letni. Agata jest też w posiadaniu mieszkania w Łodzi, które odziedziczyła po babci, natomiast Jan posiada działkę inwestycyjną o powierzchni 10 ha, którą zakupił przed zawarciem związku małżeńskiego.
Równy podział majątku – z czym się wiąże?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami małżonkowie mają w majątku wspólnym równy udział. Oznacza to, że każdemu powinno przypaść 50% jego wartości. W teorii wydaje się to sprawiedliwe i proste, jednak w praktyce budzi wiele wątpliwości. O ile gotówkę można podzielić bez większych problemów, o tyle podział pozostałych dóbr wymaga wnikliwej analizy. W tym miejscu warto dodać, że równy podział majątku obowiązuje zarówno w przypadku ugody, jak i procedury sądowej.
Kiedy można odstąpić od równego podziału majątku? Ustalenie nierównych udziałów
Przepisy dopuszczają możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, a przyczyny takie stanu rzeczy mogą być różne. Wśród najczęstszych wymieniamy:
- różnice w wysokości zarobków,
- wkład w wychowanie dzieci,
- wkład w rozwój firmy lub inwestycji,
- trudną sytuację finansową spowodowaną na przykład chorobą.
Z drugiej strony, małżonek, odstępując od części należnego mu majątku, może w ten sposób zabezpieczyć drugą stronę. Ustalenie nierównych udziałów zawsze związane jest ze stratą jednego z małżonków, dlatego decyzja w tym zakresie powinna być przemyślana.
Przykłady nierównego podziału majątku wspólnego
Przykład 1:
Julia i Piotr mają do podziału: dom z ogrodem o wartości 1 000 000 zł, dwa samochody o wartości ok. 50 000 zł każdy, oszczędności w wysokości 80 000 zł i liczne sprzęty, których wartość rynkowa to ok. 50 000 zł. Małżonkowie zdecydowali, że dom przypadnie Julii (kobieta zamieszka w nim razem z trójką dzieci pochodzących z małżeństwa z Piotrem), która zachowa także samochód. Piotr stanie się właścicielem oszczędności, drugiego samochodu i sprzętów.
Podział majątku w tym przypadku nie jest równy, jednak wynika z porozumienia zawartego między małżonkami. Takie rozwiązanie jest dopuszczalne, jeśli wyrażają oni zgodną wolę.
Przykład 2:
Anna i Patryk nie potrafią porozumieć się w kwestii podziału majątku: mieszkania o wartości 400 000 zł, samochodu o wartości 100 000 zł i oszczędności w kwocie 50 000 zł. Mężczyzna twierdzi, że od lat utrzymywał rodzinę, podczas gdy jego żona zarabiała głównie własne wydatki, pracując na ½ etatu. Tymczasem Anna była bardziej zaangażowana w wychowanie dzieci – zawoziła je i odbierała ze szkoły, dowoziła na zajęcia dodatkowe, przebywała na zwolnieniu lekarskich w czasie ich choroby.
Powyższy przykład pokazuje, że wystąpienie przesłanek nierównego podziału majątku nie musi oznaczać, że większa jego część przypadnie jednej ze stron. W tej sytuacji mąż zarabiał więcej i łożył na rodzinę, ale kobieta przejęła na siebie obowiązki związane z wychowaniem dzieci, dlatego sąd najprawdopodobniej nie przyzna mężczyźnie większego udziału w majątku wspólnym.
Rozwód z orzeczeniem o winie a podział majątku
Rozwód z orzeczeniem o winie nie ma wpływu na podział majątku. Małżonek uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa wciąż ma prawo do połowy majątku wspólnego. Zdarza się jednak, że w poczuciu winy jedna strona chce zrekompensować drugiej krzywdę, godząc się na nierówne udziały w majątku. Takie rozwiązanie jest dopuszczalne, jednak sam fakt obarczenia winą nie obliguje do rezygnacji ze swojego przydziału ustawowego.
Jak podzielić majątek wspólny i nie stracić?
Podział majątku wspólnego to jeden z ważniejszych elementów rozwodu. Niewłaściwa strategia naraża na straty i daleko idące konsekwencje finansowe. Warto więc po pierwsze zastanowić się, jak powinien wyglądać podział majątku, po drugie próbować osiągnąć porozumienie z małżonkiem w tej kwestii. Jeśli nie jest ono możliwe, wkraczamy na drogę sądową. Przy podziale majątku wspólnego dobrze korzystać z pomocy prawnika. Każda sytuacja, zarówno życiowa, jak i finansowa jest inna, dlatego wymaga odrębnej analizy.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 27.01.2025 r.
