Sezon wakacyjny, w którym większość z nas udaje się na wypoczynek, zbliża się wielkimi krokami. Gdy nocleg masz już dawno zarezerwowany i zabierasz się do pakowania walizek, pozostaje jeszcze tylko jedno – uzyskać zgodę na urlop wypoczynkowy. Choć wydaje się to formalnością, pracodawca może nie wyrazić na niego zgody. Odmowa urlopu – sprawdź, kiedy jest możliwa.
Urlop wypoczynkowy – podstawowe informacje
Każdemu pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy, jednak jego wymiar jest inny ze względu na staż pracy. Osoby, które przepracowały minimum 10 lat (do tego okresu wlicza się także czas pobierania nauki w niektórych szkołach i w uczelniach wyższych), mają prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Pracownicy, którzy nie osiągnęli jeszcze takiego stażu, mogą wybrać w roku 20 dni urlopu. Warto pamiętać, że dni wolne co do zasady przysługują z góry, jednak w pierwszej pracy osoba zatrudniona nabywa prawo do 1/12 limitu po przepracowaniu każdego miesiąca.
Przykład:
Anna od 5 lat pracuje w banku. Pracę podjęła bezpośrednio po studiach, po ukończeniu których uzyskała tytuł magistra. Annie przysługuje 26 dni urlopu wypoczynkowego, ponieważ studia zgodnie z Kodeksem Pracy mają równowartość 8 lat pracy.
Urlop wypoczynkowy co do zasady wybiera się w częściach. Zatem pracownik może podzielić go na kilka mniejszych okresów. Warto jednak pamiętać, że ma on prawo do nieprzerwanego, 14-dniowego wypoczynku raz w roku. Dłuższy urlop najczęściej wybieramy w porze letniej, choć nie jest to regułą.
Plan urlopów – co warto o nim wiedzieć?
Urlop wypoczynkowy powinien być udzielany zgodnie z planem urlopów, na co wskazuje art. 163 Kodeksu pracy. W praktyce sporządzanie planu najczęściej polega na zgłoszeniu przez pracowników, w które dni chcieliby skorzystać z czasu wolnego. Przepisy nie wyznaczają terminu, w ramach którego powinno się stworzyć plan urlopów, jednak w większości zakładów zamyka się go do końca stycznia/lutego. Pracownicy powinni rozpisać wszystkie przysługujące im dni wolne poza czterema, które mogą wybrać w ramach tzw. urlopu na żądanie.
Choć tworzenie planów urlopowych wynika z obowiązujących przepisów, w wielu zakładach pracy pracodawca nakazuje pracownikom rozplanowanie dni wolnych w taki sposób, aby zawsze przynajmniej jedna osoba była obecna w pracy. Taki system jest jednak mało efektywny, dlatego warto zobligować pracodawcę do tworzenia planów urlopowych. W ten sposób pracownik zobowiązuje się wybrać wolne w konkretnych dniach. Oczywiście, plan urlopów może ulegać zmianie, co jest podyktowane zarówno potrzebami pracowników, jak i pracodawcy.
Odmowa urlopu – kiedy jest to możliwe?
Zła wiadomość dla pracowników jest taka, że pracodawca może odmówić urlopu wypoczynkowego zarówno zaplanowanego, jak i niezaplanowanego. Zgodnie z Kodeksem pracy odmowa urlopu (przesunięcie terminu urlopu) powinna wynikać ze szczególnych potrzeb pracodawcy i ryzyka zakłócenia normalnego toku pracy. Zatrudniający nie może więc odmówić urlopu wypoczynkowego bez uzasadnienia lub kierując się na przykład niechęcią do pracownika.
Na tym tle pojawia się pytanie, po co właściwie tworzyć plan urlopowy, skoro pracodawca i tak może go nie respektować? Sęk w tym, że w przypadku urlopu zaplanowanego pracownik ma prawo otrzymać zwrot kosztów poniesionych w związku z planowanie wypoczynku. Natomiast w przypadku urlopu nieplanowanego rekompensata nie przysługuje.
Przykład 1:
Adam pracuje jako sprzedawca w sklepie obuwniczym. W porozumieniu z pracodawcą i współpracownikiem zaplanował urlop w terminie 14-30 lipca. Na początku miesiąca współpracownik Adama trafił do szpitala, dlatego, ze względu na możliwą nieobecność w kolejnych tygodniach, pracodawca odmówił Adamowi urlopu. Adam ma w takiej sytuacji prawo do zwrotu kosztów, które musiał ponieść celem rezerwacji wyjazdu wakacyjnego.
Przykład 2:
Katarzyna pracuje w domu kultury i zajmuje się organizacją imprez. Zgodnie z planem urlopów planuje udać się na wypoczynek w dniach 1-15 sierpnia. Jednak pracodawca uważa, że w okresie letnim, choć nie są planowane żadne nadzwyczajne wydarzenia, większość pracowników powinna pozostać na stanowiskach. Pracodawca nie ma prawa odmówić kobiecie urlopu, ponieważ nie występują przesłanki wynikające z Kodeksu pracy.
Przykład 3:
Jacek jest jedynym pracownikiem Mariusza, któremu pomaga prowadzić sklep internetowy. Mężczyzna zaplanował urlop wypoczynkowy w terminie 10-20 lipca, jednak nie poinformował o tym wcześniej swojego pracodawcy. Ten natomiast w tym czasie udaje się do sanatorium, dlatego nie wyraża zgody na urlop pracownika i ma do tego prawo.
Odmowa urlopu wypoczynkowego – podsumowanie
Pracodawca ma prawo odmówić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, ale tylko w uzasadnionych przypadkach. Jeśli na przeszkodzie nie stoją kwestie natury organizacyjnej, nie powinien tego robić. Jeśli uważasz, że zostałeś niesprawiedliwie potraktowany przez pracodawcę, skontaktuj się z prawnikiem. Być może w ten sposób stałeś się ofiarą dyskryminacji, która wymaga wdrożenia odpowiednich kroków prawnych.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 25.05.2025 r.
