Małżeństwa, które podjęły decyzję o rozwodzie, często decydują się na mediację lub są na nią kierowane przez sąd. Wbrew powszechnej opinii mediacja rozwodowa nie jest formą terapii – jej celem jest wypracowanie kompromisu w różnych kwestiach związanych z zakończeniem małżeństwa. Czy mediacje rozwodowe są obowiązkowe? Jak przebiega mediacja rodzinna? Odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.
Czym jest mediacja rozwodowa?
Mediacje dotyczą różnego rodzaju spraw, ale nadzwyczaj często mówimy o nich w kontekście rozwodu. Dlaczego? Ponieważ w tym procesie pojawia wiele kwestii spornych, które mogą wymagać ingerencji osób trzecich. Zdarza się, że małżonkowie zgadzają się co do winy, podziału majątku czy kwoty alimentów, ale nie potrafią podzielić się opieką nad małoletnimi dziećmi. Wtedy najlepszym, najszybszym i najtańszym rozwiązaniem są mediacje. Mają one formę spotkań, w których uczestniczą małżonkowie i mediator.
Jaki jest cel mediacji rozwodowych?
Celem mediacji jest wypracowanie porozumienia w sprawach dotyczących małżonków, w tym kwestii:
- winy,
- podziału majątku,
- podziału opieki,
- alimentów,
- kontaktów z dzieckiem,
- korzystania ze wspólnego mieszkania.
Mediacje to nie negocjacje, nie mają też na celu przekonania jednej ze stron do stanowiska drugiej strony. Przewodniczy im mediator, który jest osobą niezależną. Nie zajmuje on żadnego stanowiska w sprawie, co czyni go neutralnym.
Jakie efekty może przynieść mediacja rozwodowa?
Pożądanym efektem mediacji jest wypracowanie porozumienia, które będzie zadowalające na obu stron. Warto pamiętać, że stanowi ono swego rodzaju kompromis, dlatego nie można oczekiwać od mediatora próby przekonania małżonka do własnego zdania.
Podczas mediacji nie zawsze udaje się osiągnąć porozumienie we wszystkich kwestiach. Wtedy też ugoda kończąca mediacje zawiera rozwiązania tylko tych spraw, co do których małżonkowie wybrali konkretne rozwiązania.
Mediacje nie zawsze kończą się powodzeniem. Zdarza się, że małżonkom nie uda się osiągnąć konsensusu. Wtedy też kwestie sporne należy wyjaśnić przed sądem.
Kto może prowadzić mediacje?
Mediacje przed rozwodem może prowadzić każdy, jednak celem zachowania neutralności warto zgłosić się do mediatora stałego wpisanego na listę mediatorów prowadzoną przez właściwy sąd okręgowy. Małżonkowie mogą wybrać, kto będzie prowadził mediacje.
W tym miejscu warto dodać, że negocjacje prowadzone przez małżonków w obecności ich pełnomocników nie są mediacją. Ogólna zasada mówi, że mediator nie może być pełnomocnikiem żadnej ze stron.
Ile kosztują mediacje rozwodowe?
Koszt mediacji zależy od tego, czy strony podejmują ją dobrowolnie, czy też na polecenie sądu. W przypadku dobrowolnych mediacji koszty ustalane są indywidualnie z mediatorem. Natomiast mediacja, na którą kieruje sąd, to zgodnie z stosownym rozporządzeniem wydatek rzędu:
- 150 zł – pierwsze spotkanie,
- 100 zł – każde następne spotkanie (przy czym całkowity koszt mediacji nie może przekroczyć 450 zł),
- do 30 zł – zwrot kosztów korespondencji,
- do 70 zł za posiedzenie – zwrot kosztów dojazdu lub wynajęcia sali do przeprowadzenia mediacji,
- do 70 zł – zwrot poniesionych przez mediatora wydatków, jeśli strony nie przystąpią do mediacji.
Ostateczny koszt zależy więc od ilości spotkań, przy czym najczęściej w sprawach rozwodowych odbywają się 2-3 sesje. Wynagrodzenie mediatora i zwrot kosztów są należne także w sytuacji, gdy finalnie nie uda się wypracować porozumienia.
Czy mediacja rozwodowa jest obowiązkowa?
W obecnym stanie prawnym mediacja nie jest obowiązkowa. Małżonkowie mogą zdecydować się na nią przed złożeniem pozwu rozwodowego. Wypracowanie porozumienia na tym etapie pozwala do minimum skrócić czas trwania postępowania. Na mediację małżonków może też skierować sąd, jednak nawet w takiej sytuacji nie mają oni obowiązku jej podjąć. Wtedy też strona, która nie zgadza się na mediacje, musi złożyć odpowiednie pismo. Należy w nim uzasadnić swoją decyzję. Odmowa podjęcia mediacji nie może jednak wiązać się z żadnymi konsekwencjami, nie stawia też małżonka w niekorzystnym świetle.
Czy na mediacje można przyjść z adwokatem?
W mediacjach co do zasady uczestniczą trzy osoby: małżonkowie i mediator. Przepisy nie określają, czy na mediacje można przyjść z adwokatem, ponieważ ostateczna decyzja należy do stron oraz mediatora. Najczęściej pierwsze spotkanie odbywa się bez obecności pełnomocnika, a dopiero na kolejne można przyjść razem z nim. Pamiętaj jednak, że nawet, jeśli mediator odmówi prowadzenia mediacji w obecności adwokata, nie musisz podpisywać ugody bez konsultacji z nim. Wskazane jest, by tego nie robić, dopóki prawnik nie oceni korzyści i ewentualnych konsekwencji płynących z jej zawarcia.
Kiedy warto zdecydować się na mediacje rozwodowe?
Mediacje można podjąć na każdym etapie rozwodu, zarówno przed złożeniem pozwu, jak i w czasie trwania postępowania. Korzystnym rozwiązaniem może okazać się mediacja przed rozwodem, podczas której małżonkowie wypracują wspólne stanowisko. Czasami efektem spotkania jest podjęcie próby naprawy związku, choć należy pamiętać, że mediacja nie stanowi formy terapii, nawet jeśli prowadzi ją psycholog.
Mediacje w trakcie rozwodu są dobrym rozwiązaniem dla małżonków, którzy “utknęli w martwym punkcie”. Warto też rozważyć ją w przypadku długiego postępowania, które jest nie tylko czasochłonne, ale też męczące dla obu stron.
Rola adwokata w mediacjach rozwodowych
Adwokat najczęściej nie bierze bezpośredniego udziału w mediacjach rozwodowych. Nie oznacza to jednak, że nie warto korzystać z jego pomocy. Po pierwsze, mediator nie opowiada się za żadną ze stron, zatem nie zabezpiecza jej interesów. W przeciwieństwie do adwokata, który skupia się przede wszystkim na korzystnych dla klienta rozwiązaniach. Po drugie, nawet, jeśli w drodze mediacji uda się wypracować porozumienie, przed jego podpisaniem warto skonsultować się z prawnikiem rozwodowym. Dzięki temu świadomie zawierasz ugodę, wiedząc, z jakimi konsekwencjami może się wiązać.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 07.02.2025 r.
