W skład masy spadkowej wchodzą nie tylko aktywa, ale również zobowiązania zmarłego. Spadkobierca, który decyduje się przyjąć spadek, ma obowiązek uregulować długi. Przepisy chronią go jednak przed nielimitowaną odpowiedzialnością, wprowadzając instytucję spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Z artykułu dowiesz się w szczególności, co oznacza przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jakie są tego prawne skutki.
Co oznacza przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
Spadek można przyjąć na kilka sposobów, jednak w tym artykule ograniczymy się do przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że jest to najbezpieczniejsze rozwiązanie. W skład masy spadkowej wchodzą bowiem nie tylko aktywa (a więc nieruchomości, rzeczy ruchome czy pieniądze), ale także długi, jakie pozostawił po sobie zmarły. Prawo przewiduje, że osoba, która nabywa majątek, jest zobowiązana również do zaspokojenia wierzycieli. W tym miejscu spotykamy się z instytucją spadku z dobrodziejstwem inwentarza, który zakłada oddanie wierzycielom nie więcej, niż otrzymano z tytułu spadku. Innymi słowy, wartość długów nie może przekraczać wartości aktywów.
Odpowiedzialność za długi spadkowe
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się z odpowiedzialnością za długi zmarłego. Dla lepszego zobrazowania posłużmy się przykładem:
Jan odziedziczył spadek, w skład którego wchodzi:
- 100 000 zł oszczędności,
- 200 000 zł tytułem udziałów w spółce,
- Samochód o wartości 50 000 zł,
- Zobowiązanie kredytowe w kwocie 80 000 zł.
W sumie mamy więc 350 000 zł aktywów i 80 000 zł długu. Jan zobowiązany jest zaspokoić wierzycieli w całości, ponieważ wartość długu jest niższa od wartości aktywów.
W innej sytuacji kwestia przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza wyglądałaby następująco:
Małgorzata odziedziczyła po swojej matce mieszkanie o wartości 300 000 zł, jednak kobieta była zadłużona na kwotę pół miliona zł. Jeśli spadkobierczyni zdecyduje się przyjąć spadek, będzie zobowiązana zaspokoić wierzycieli jedynie do kwoty 300 000 zł.
Spadek z dobrodziejstwem inwentarza nie wyklucza więc odpowiedzialności, jednak ogranicza ją, chroniąc tym samym spadkobiercę.
Czy opłaca się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
Polskie prawo wyklucza możliwość przyjęcia w spadku wyłącznie aktywów, unikając odpowiedzialności za długi zmarłego. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza wydaje się skutecznie chronić spadkobiercę, a dodatkowo w sprawiedliwi sposób rozkłada odpowiedzialność między wszystkich powołanych do dziedziczenia. Opłacalność tego rozwiązania zależy jednak od indywidualnej sytuacji prawnej i majątkowej. W niektórych przypadkach wartość długu przewyższa wartość aktywów, zatem teoretycznie przyjęcie spadku nie przyniesie żadnych korzyści. Niemniej jednak w skład masy spadkowej mogą wchodzić cenne dla spadkobierców przedmioty, w których posiadanie chce wejść, bez względu na konieczność zaspokojenia wierzycieli. Przed przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza warto skonsultować się z prawnikiem, który oceni korzyści i zobowiązania z niego wynikające.
Jak przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza może nastąpić na dwa sposoby: sądownie lub notarialnie. W pierwszym przypadku koszty są niższe, jednak czas oczekiwania na postanowienie – dłuższy. Alternatywnym rozwiązaniem jest złożenie oświadczenia w obecności notariusza. Trzeba jednak liczyć się z wyższymi kosztami, a dodatkowo między wszystkimi spadkobiercami musi panować zgoda co do podziału majątku. Co istotne, raz złożonego oświadczenia nie można odwołać. Oznacza to, że przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest definitywne. Wybierając takie rozwiązanie, warto dokładnie przeanalizować wszelkie wynikające z niego wady i zalety.
Automatyczne przyjęcie spadku
Na złożenie oświadczenia spadkobierca ma 6 miesięcy od momentu, gdy dowiedział się o powołaniu do dziedziczenia. Jeśli tego zrobi, na mocy przepisów przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Przypomnijmy, że rozwiązanie to obowiązuje w stosunku do spadkodawców zmarłych po dniu 18 października 2015 r. Nie ma więc możliwości odziedziczenia samych długów. Przyjęcie spadku w taki czy inny sposób nie powinno być kwestią przypadku, dlatego każdą sytuację warto poddać profesjonalnej ocenie prawnej doświadczonego prawnika.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 02.01.2025 r.
