Spadkobierca może dziedziczyć zarówno majątek, jak i długi spadkowe, które pozostawił po sobie zmarły. W momencie otwarcia spadku nie zawsze wiemy, co wchodzi w jego skład, przez co zachodzi obawa odziedziczenia wyłącznie zobowiązań finansowych. Czy w polskim porządku prawnym jest to możliwe?
Długi spadkowe w masie spadkowej
Niespłacone długi zmarłego stanowią podstawową część masy spadkowej. Polskie prawo nie przewiduje możliwości dziedziczenia wyłącznie aktywów (majątku), jeśli spadkodawca pozostawił po sobie zobowiązania finansowe. Często zachodzi jednak obawa, że w skład masy spadkowej wchodzą wyłącznie pasywa (zobowiązania). Taka sytuacja jest możliwa w momencie, gdy zmarły za życia nie posiadał majątku własnego. Przepisy chronią jednak spadkobierców, umożliwiając im przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W takim przypadku wartość przyjętych w spadku pasywów nie może przekroczyć wartości przyjętych w spadku aktywów, określonych w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza a przyjęcie spadku wprost
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza chroni spadkobiercę przed nadmiernym zadłużeniem, jakie wynikałoby z przyjęcia zadłużonego spadku. Zgodnie z tym rozwiązaniem, zobowiązania mogą zostać w pełni spłacone poprzez spieniężenie odziedziczonych składników majątku.
Przykład:
Małgorzata odziedziczyła po swoim ojcu mieszkanie o wartości 250 000 zł i oszczędności w kwocie 50 000. Spadkodawca pozostawił po sobie również długi na łączną kwotę 350 000 zł. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, Małgorzata będzie zobowiązana spłacić je w kwocie 300 000 zł.
Więcej o tym, czym jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza dowiesz się z tego artykułu.
Czym innym jest natomiast przyjęcie spadku wprost, które zakłada nieograniczoną odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe. Innymi słowy, bez względu na to, ile warte są dziedziczone aktywa (o ile w ogóle wchodzą w skład masy spadkowej), przyjęcie spadku wprost jest równoznaczne z obowiązkiem spłaty całości zadłużenia.
Przykład:
Gdyby Małgorzata zdecydowała się przyjąć spadek po ojcu wprost, byłaby zobowiązania spłacić dług w kwocie 350 000 zł.
Długi spadkowe – Jak uniknąć ich dziedziczenia?
Przyjmując spadek, trzeba liczyć się z obowiązkiem spłaty zadłużenia, jakie pozostawił po sobie zmarły. Istnieje jednak możliwość ograniczenia odpowiedzialności finansowej. Jak z niej skorzystać? Wystarczy przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Można tego dokonać w obecności notariusza bądź przed sądem. Spadkobierców obowiązuje 6-cio miesięczny termin, którego bieg zaczyna się w dniu, w którym dowiedzieli się o powołaniu do dziedziczenia. Prawo chroni także osoby, które nie dopełnią stosownych formalności. Po upływie 6 miesięcy przyjmuje się, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Takie rozwiązanie obowiązuje od 18 października 2015 roku i dotyczy wyłącznie otwartych od tego dnia spadków. W poprzednim stanie prawnym niezłożenie stosownego oświadczenia skutkowało przyjęciem spadku wprost, co było niekorzystne z punktu widzenia spadkobiercy, który odziedziczył wyłącznie długi.
Jak chronić się przed długami spadkowymi?
Osoby powołane do dziedziczenia, które nie chcą spłacać długów po spadkobiercy, mogą:
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza,
- odrzucić spadek.
W pierwszym przypadku nadal trzeba będzie uregulować zobowiązania, ale przyjmuje się, że bez naruszania majątku własnego. Tymczasem odrzucenie spadku jest zrzeczeniem się prawa dziedziczenia. Innymi słowy, potencjalny spadkobierca nie nabywa ani składników majątku, ani długów. Pamiętaj, że aby odrzucić spadek, musisz złożyć stosowne oświadczenie (przed notariuszem lub sądem) w ustawowym terminie, który wynosi 6 miesięcy. Jeśli tego nie zrobisz, z mocy prawa przyjmujesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Kto dziedziczy długi spadkowe po zmarłym?
Jeśli zmarły pozostawił po sobie testament, długi dziedziczą wymienione w nim osoby. Natomiast w sytuacji, gdy nie dysponujemy testamentem, w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe. W pierwszej kolejności powoływani są małżonek i dzieci zmarłego. Jeśli zdecydują się odrzucić spadek, będzie on przechodził na dalszych następców ustawowych. Nie ma jednak możliwości, by jeden spadkobierca odziedziczył wyłącznie aktywa, a inny – długi. Jeśli zostałeś powołany do dziedziczenia i nie wiesz, czy przyjąć spadek, czy też lepiej go odrzucić, skonsultuj się z prawnikiem.
Powyższa treść ma charakter wyłącznie edukacyjny i nie stanowi porady prawnej, opinii prawnej i nie może być podstawą do samodzielnego podejmowania jakichkolwiek decyzji. Należy pamiętać, iż publikowane informacje nie odnoszą się do konkretnej sytuacji. Stosowanie danych przepisów prawnych może znacznie różnić się w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Powyższa treść nie zastępuje profesjonalnych usług prawnych. Pomiędzy autorem niniejszej treści a jej odbiorcą nie powstaje relacja klient – radca prawny. W celu uzyskania indywidualnej porady prawnej, przed podjęciem jakiejkolwiek czynności lub działania, zapraszam do kontaktu telefonicznego lub mailowego.
Stan prawny na dzień: 07.01.2025 r.
